Mô hình được thực hiện với quy mô 10 ha, với 50 hộ tham gia. Sau khi chọn điểm trình diễn, Trung tâm Khuyến nông đã tiến hành tổ chức tập huấn hướng dẫn quy trình kỹ thuật thâm canh lúa theo hướng hữu cơ, đặc biệt là kỹ thuật ủ phân hữu cơ để bà con tiến hành ủ phân kịp thời vụ, quá trình ủ phân diễn ra vào tháng 11/2020. Đồng thời cán bộ kỷ thuật đã phối hợp với UBND xã, Ban quản trị HTX để quản lý, giám sát chặt chẽ việc thực hiện mô hình theo yêu cầu của chương trình.
Mô hình sản xuất lúa theo hướng hữu cơ triển khai thực hiện phù hợp với chủ trương của tỉnh, huyện cũng như định hướng chung của ngành nông nghiệp hướng tới và được người dân đồng thuận cao. Quá trình thực hiện mô hình các hộ dân đã áp dụng theo quy trình sản xuất lúa theo hướng hữu cơ sử dụng công cụ sạ hàng, giống lúa HC95 có phẩm cấp, năng suất cao, chất lượng tốt. 
Thạc sỹ Trần Thị Thúy cán bộ kỹ thuật chỉ đạo mô hình cho biết trong quá trình gieo trồng đã hướng dẫn các hộ dân làm kỹ đất, tạo mặt ruộng bằng phẳng thoát nước trước khi gieo. Đảm bảo ngâm ủ giống đúng kỹ thuật, thường xuyên kiểm tra mầm, khi mầm dài bằng 1/3 hạt lúa (nứt nanh gai dứa), rễ dài  bằng ½ hạt lúa là gieo. Gieo bằng công cụ sạ hàng, lượng giống gieo cho 1 sào (500 m2) là 3,5 kg giống. Sử dụng phân bón hữu cơ ủ để bón lót và phân hữu cơ Quế Lâm trong suốt quá trình sinh trưởng phát triển của cây lúa. Không sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật hóa học, chỉ sử dụng thuốc có nguồn gốc sinh học khi có sâu bệnh xảy ra. Chế độ nước tưới khoa học, phù hợp nhu cầu phát triển của cây lúa. Phân bón được bón vào 4 thời kỳ sinh trưởng phát triển chính của cây lúa. “Nếu tính cho 1 ha thì lượng phân cho các lần bón như sau: Bón lót nghĩa là bón trước khi bừa lần cuối với lượng (phân hữu cơ hoai mục: 6-7 tấn, phân hữu cơ vi sinh Quế Lâm: 500kg, phân khoáng Quế Lâm: 300kg); Bón thúc lần 1: bón lúc lúa 20 ngày sau khi gieo với lượng (phân khoáng Quế Lâm: 500kg); Bón thúc lần 2: bón lúc lúa 32-35 ngày sau khi gieo với lượng (phân khoáng Quế Lâm: 400kg); Bón thúc lần 3: bón lúc lúa 62 ngày sau khi gieo kết hợp phun phân bón lá với lượng (phân khoáng Quế Lâm: 300kg, phân bón lá Quế Lâm: 40 gói)”, Thạc sỹ Trần Thị Thúy cho hay.

Ông Đoàn Thọ Hòa, thôn An Lộng tham gia mô hình sản suất lúa theo hướng hữu cơ với diện tích 4 sào. Gặp chúng tôi ông Hòa tươi cười cho biết điểm khác biệt của mô hình sản xuất lúa theo hướng hữu cơ so với các mô hình đại trà là mô hình sử dụng phân bón hữu cơ Quế Lâm và sử dụng phân chuồng được ủ bằng chế phẩm Trichoderma. Việc bón phân đầy đủ theo quy trình cùng với việc sử dụng công cụ sạ hàng nên cây lúa phát triển tốt, độ đồng đều cao. “So với lúa HC95 bà con canh tác theo lối thông thường thì cây lúa mô hình khỏe mạnh, bộ lá màu xanh bền, màu xanh vừa phải từ đầu vụ đến cuối vụ, cây lúa sạch sâu bệnh từ gốc đến ngọn, màu sắc hạt lúa vàng sáng hơn. Trong đợt mưa dông cuối vụ kèm theo gió giật mạnh, các ruộng canh tác thông thường đều bị đỗ ngã, riêng ruộng mô hình cây có bộ rễ bám chắc, cứng cây nên không bị đỗ ngã rất thuận lợi cho việc thu hoạch”, ông Hòa nói.
Ông Đoàn Đức Tâm một hộ dân khác tham gia mô hình cho biết khi canh tác lúa theo hướng hữu cơ sẽ hạn chế rất nhiều tình trạng vỏ chai thuốc Bảo vệ thực vật vứt bỏ tràn lan trên đồng ruộng, mà thay vào đó là ý thức chấp hành quy trình chăm sóc lúa bằng phân hữu cơ của người nông dân đã được nâng lên. “Trong quá trình thực hiện mô hình, từ gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch, tôi và bà con luôn cảm thấy an tâm, không lo sợ độc hại khi đi chăm sóc lúa”, ông Tâm nói.
Trong quá trình sản xuất lúa nếu sử dụng phân vô cơ nhiều năm, không bổ sung phân bón hữu cơ cũng như lạm dụng phân vô cơ sẽ đem lại tác hại như làm gia tăng sự mẫn cảm của cây trồng với các loại bệnh, diệt các tập đoàn vi sinh vật có lợi, làm cho nhiều diện tích đất trồng trọt bị suy giảm độ phì nhiêu, mất cân đối dinh dưỡng trong đất, đất chai cứng, năng suất cây trồng giảm và tăng các chi phí sản xuất, ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe của con người... thì việc áp dụng quy trình sản xuất theo hướng hữu cơ  sẽ làm tăng độ phì nhiêu của đất, tăng chất khoáng và vi sinh vật hữu hiệu cho đất, có tác dụng cải tạo đất rất tốt, nhất là đối với các loại đất đã và đang bị suy thoái. Về lâu dài sẽ giúp khả năng chống chịu sâu bệnh của cây lúa tốt hơn; trong thời kỳ lúa trỗ, ruộng sẽ ít nhiễm rầy, khô vằn, cho bông dài, lúa sạch sâu bệnh, gạo trong, cơm mềm dẻo và có mùi thơm đặc trưng.
Mô hình triển khai đã mang lợi ích nhiều mặt, ngoài hiệu quả kinh tế mang lại mô hình còn có tác động lớn về mặt môi trường - xã hội, và nâng cao, thay đổi nhận thức của cộng đồng.
Về mặt kinh tế: Năng suất ước tính 57 tạ/ha đối với giống HC95, với giá bán 9.000đ/kg cho lợi nhuận 25 – 27 triệu đồng/ha, cao hơn so với đại trà 10-15%. Bên cạnh đó Giảm lượng giống gieo sạ bằng cách sử dụng công cụ sạ hàng, làm cho cây lúa mọc khỏe, cân đối, đây là yếu tố quan trọng góp phần nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế.
Về mặt môi trường, sinh thái: Sử dụng phân hữu cơ vi sinh và khoáng Quế Lâm, kết hợp với phân chuồng, chế phẩm phân hủy gốc rạ, tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật có lợi, đất đai được cải tạo tốt hơn, cây lúa phát triển cân đối, môi trường an toàn, hệ sinh thái đồng ruộng đảm bảo, có cá, ốc, cua đồng, … cùng sinh sống trên ruộng lúa. Sử dụng phân ủ hữu cơ tận dụng được nguồn phân chuồng, phân xanh hạn chế được rác thải hữu cơ, nạn ô nhiễm môi trường do chất thải chăn nuôi.
Về mặt xã hội: Không sử dụng thuốc Bảo vệ thực vật, phân hóa học nên sức khỏe người sản xuất được đảm bảo, tạo ra được sản phẩm sạch, chất lượng cho người tiêu dùng.
Về mặt nhận thức: Phát triển nông nghiệp theo phương pháp canh tác hữu cơ không chỉ góp phần tạo ra những sản phẩm hữu cơ có lợi cho sức khỏe con người mà còn nâng cao nhận thức, thay đổi phương thức canh tác trong việc sản xuất lúa theo hướng hữu cơ, bền vững đảm bảo sản phẩm an toàn, môi trường đất nước không bị ô nhiễm, góp phần bảo vệ môi trường, hệ sinh thái đồng ruộng.

Trao đổi với chúng tôi Chủ tịch UBND xã Triệu Hòa, huyện Triệu Phong ông Phan Bá Định cho biết các hộ dân tại địa phương cũng đã cảm nhận được nguy cơ của việc lạm dụng phân vô cơ, lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học, ảnh hưởng tới chất lượng nông sản, môi trường và sức khỏe cộng đồng, nên việc triển khai mô hình được các hộ đồng tình hưởng ứng cao. Mô hình lúa theo hướng hữu cơ triển khai tại địa phương đã phần nào đáp ứng được nhu cầu của người sản xuất, người tiêu dùng và mở ra một hướng canh tác bền vững cho địa phương.
Ông Định cũng cho biết thêm muốn canh tác lúa theo hướng hữu cơ đạt năng suất cao ngoài tuân thủ quy trình kỹ thuật trong mô hình như sử dụng phân hữu cơ vi sinh và phân khoáng Quế Lâm, kết hợp với phân chuồng, Trichoderma;  lượng nước tưới đảm bảo, thời tiết thuận lợi thì phải trải qua nhiều vụ sản xuất đồng ruộng mới được cải tạo, độ phì của đất được nâng cao, cây lúa sinh trưởng phát triển khỏe, giảm sâu bệnh từ đó năng suất, chất lượng lúa sẽ tăng dần và ổn định mang lại hiệu quả lâu dài và bền vững cho người sản xuất. “Từ sự hỗ trợ ban đầu của trung tâm Khuyến nông tỉnh đã giúp các hộ nắm chắc và hiểu rõ những khâu kỹ thuật sản xuất hữu cơ khác với sản xuất đại trà. Trong các vụ tiếp theo chúng tôi sẽ chỉ đạo, và có chính sách hỗ trợ, đồng thời tiếp tục tuyên truyền nhân rộng mô hình, khuyến khích bà con nông dân thực hiện mô hình canh tác ưu việt này”, ông Định nói.

Tác giả bài viết: Phan Việt Toàn